დაკარგული ისტორია - საქართველოს პოლიტიკური წითელი ჯვარი

"ყველა ვალდებულნი ვართ..."

1920-იან წლებში უცნობმა მოქალაქემ წინააღმდეგობის მოძრაობის ახალგაზრდა მონაწილეს, ლიზა ქავთარაძეს, გადაუდებელი საქმისათვის საჭირო ფული გადასცა და უკან დაბრუნების პირობასა და ვინაობის გამხელაზე უარი თქვა. მისი სიტყვები − „ყველა ვალდებულნი ვართ“ − 21-ე საუკუნის საქართველოს მოქალაქეებისათვის პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა დახმარების იატაკქვეშა ორგანიზაციის, „საქართველოს პოლიტიკური წითელი ჯვრის“, სიმბოლურ დევიზად შეიძლება ჩაითვალოს.

დღეს მძიმე ამოცანაა ათასობით პოლიტიკური პატიმრის, დევნილისა და მათი ოჯახის წევრთა სიცოცხლის გადასარჩენად მებრძოლი თანამოქალაქეების სახელების აღდგენა და საოკუპაციო რეჟიმის დროს არალეგალური ჰუმანიტარული მოძრაობის ისტორიის დეტალების გარკვევა. თავად მოძრაობის წარმომადგენლები აცნობიერებდნენ, რამდენად მნიშვნელოვანი იყო თითოეული ადამიანის თუ ორგანიზაციის ღვაწლის აღნიშვნა, რომელთაც თუნდაც სიმბოლური წვლილი შეიტანეს უსამართლობის მსხვერპლთა დასახმარებლად. მაგრამ პოლიტპატიმართა დამხმარე იატაკქვეშა ორგანიზაციას კონსპირაციულად უწევდა მუშაობა, რის გამოც ისტორიაში შესამჩნევი კვალი ვერ დატოვა. მრავალი პრინციპული და აქტიური მოქალაქის სახელი, რომლებმაც უკანასკნელი ლუკმაც კი უწილადეს განწირულებს, სამუდამოდ უცნობი დარჩა. მოძრაობის ორგანიზატორთა უმრავლესობაც საბჭოთა ტერორის მსხვერპლი გახდა. მათაც ვეღარ შეძლეს სამოქალაქო სოლიდარობის მონაწილეთა სახელები შემოენახათ მომავალი თაობებისთვის.

ისტორიის გაყალბების გამო დღეს ჩვენს საზოგადოებას მწირი ინფორმაცია აქვს უახლოეს წარსულზე. შესაბამისად, თანამედროვეები ვერ ახერხებენ გაიაზრონ და შეაფასონ იმ მსხვერპლის მასშტაბი, რომელიც ქვეყანამ 1920-1930-იან წლებში გაიღო საბჭოთა ტოტალიტარულ რეჟიმთან დაპირისპირებისას − დემოკრატიული ღირებულებებისა და ადამიანის ფუნდამენტური უფლებების დასაცავად.

"საქართველოს პოლიტიკური წითელი ჯვრის" ისტორია იმჟამინდელი საზოგადოების სოლიდარობისა და თვითორგანიზების კულტურის აქამდე უცნობი ეპიზოდია. სოლიდარობისა და თვითორგანიზების კულტურის კვლევა კი დღეს იმით არის მნიშვნელოვანი, რომ გავაცნობიეროთ, რას დაეფუძნა წარსულში ურთიერთდახმარების ასეთი ძლიერი მოძრაობა და ვიმსჯელოთ - ისტორიული გამოცდილების გათვალისწინების გარეშე, შეგვიძლია თუ არა თანამედროვე, მძიმე სოციალურ და კულტურულ გამოწვევებს გავუმკლავდეთ.