მასკულინობები სამხრეთ კავკასიაში

მასკულინობები, როგორც წინამდებარე კრებული გვიჩვენებს, მრავალგვარი, განსხვავებული, მრავალშრიანი, დინამიკური და, ხშირად, ურთიერთსაპირისპიროა. მიუხედავად ამისა, აზერბაიჯანში, საქართველოსა და სომხეთში, ისევე, როგორც ყველგან მთელ დედამიწაზე, მასკულინობას ხშირად მოვიაზრებთ, როგორც მხოლობითს, სტატიკურს, უცვლელსა და ვიზუალურად იდენტიფიცირებადს. გენდერულ როლებთან დაკავშირებული მოლოდინების მსგავსად, მასკულინობების შესახებ წარმოდგენებიც სოციალიზაციის შედეგად ყალიბდება და მოიაზრება, როგორც თანდაყოლილი, ბუნებრივი, ბიოლოგიურად წინასწარ განსაზღვრული, ზოგჯერ – ღვთის მიერ ბოძებული და ზოგიერთისთვის – ადვილად შესაცნობი. მიჩვეულნი ვართ, ჩავთვალოთ, რომ ინტუიტიურად ვიცით, თუ რას ნიშნავს იყო ან არ იყო „კაცი“ თუ „კაცური“ იმ საზოგადოებებში, რომელთა ნაწილიც ვართ; და ხშირად ამ საზომებს, გააზრებულად თუ გაუაზრებლად, სხვების და საკუთარი თავის შესაფასებლად ვიყენებთ, განურჩევლად იმისა, თუ რომელ გენდერს მივაკუთვნებთ თავს. კრებულის ავტორები ღირებულ ამაგს გვიწევენ ამ ფესვგადგმული წარმოდგენების კითხვის ნიშნის ქვეშ დაყენებით. და ამას აკეთებენ (თვით)რეფლექსიური, კრიტიკული, ნიუანსირებული, მრავალწახნაგოვანი და ლამაზი გზით.

სამხრეთკავკასიური მასკულინობების კონცეპტები, დიდი ხანია, ცენტრალურ როლს თამაშობს რეგიონში არსებული საზოგადოებების შესახებ შიდა და გარე აღქმების ჩამოყალიბებაში. ეს კონცეპტები გვხვდება ლეგენდებში, ზღაპრებში, ხელოვნებაში, ისტორიის წიგნებში, რომლებშიც ცენტრალური ფიგურები კაცები არიან; ასევე ანეკდოტებსა და ხუმრობებში, თუ დამამცირებელ და რასისტულ სტერეოტიპებში. საერთო ელემენტები მოიცავს სტოიკურ სიმტკიცეს, ვაჟკაცობას, მამაცობას, ჰეტეროსექსუალობას, სოციალურ უნარებს, ძალადობის ჩადენის შესაძლებლობას, „ღირსების კოდექსის“ დაცვას და ალკოჰოლის მიღებასა და ამტანობას, თუკი ამას რელიგია არ კრძალავს. გენდერული როლების მიმართ არსებული მოლოდინების მსგავსად, სამხრეთ კავკასიური მასკულინობები ხშირად მოიაზრება, როგორც აისტორიული და სტატიკური, რაღაც, რაც იყო და არის მუდმივი, უცვლელი ეტალონი, რომლითაც კაცობა უნდა გაიზომოს.

წიგნში შემავალი ტექსტები აჩვენებს, რომ კაცების მიერ განცდილი რეალობები გაცილებით მეტად კომპლექსური და დინამიკურია და, რომ ეს რეალობები ამავდროულად ყალიბდება „ნამდვილი“ კაცობის შესახებ მოლოდინებით, რომლებიც ხშირად არარეალისტურია. წიგნში ავტორები ფარავენ კაცების მიერ განცდილ ისეთ რეალობებს, როგორიცაა ემოციური მოწყვლადობა, ურთიერთსაპირისპირო სოციალურ მოლოდინებს შორის ნავიგაცია, ეკონომიკური სიდუხჭირე, პოლიტიკური უძალობა არათანაბარი ძალაუფლებრივი ურთიერთობის პირობებში, ძალადობა, ტრავმა, მარცხი და, ამავდროულად, სიყვარული, ზრუნვა, მეგობრობა, კაცად ყოფნის საკუთარი გზების ძერწვა, ისეთებისა, რომლებიც შესაძლოა, არ შეესაბამებოდეს სოციალურ მოლოდინებს. წიგნის თავები გვიჩვენებს, რომ მასკულინობები ისტორიული პროცესების შედეგია. მასკულინობები აზერბაიჯანში, საქართველოსა და სომხეთში დღემდე ყალიბდებიან ადგილობრივი კულტურების, ისლამის და ქრისტიანობის, მეზობელი ძალების, რუსული და საბჭოთა მმართველობის ქვეშ ყოფნის, ომების, მოდერნიზაციის, ნეოლიბერალიზაციის, ურბანიზაციისა და გლობალიზაციის ზეგავლენით. რამდენიმე ავტორი ხაზს უსვამს იმასაც, რომ ამ ისტორიულმა ცვლილებებმა კაცები რამდენჯერმე აიძულა, ცვალებად გარემოს მორგებოდნენ და, ნაწილობრივ, რადიკალურად შეეცვალათ აღქმები. შედეგად, დღესდღეობით სამხრეთკავკასიური მასკულინობები წარმოადგენს კომპლექსურ კომბინაციას, სადაც ისტორიული ზეგავლენების და ამ მოვლენების მიმართ კაცების პასუხების ნაკვალევები განსხვავებული ხარისხით გვევლინება.