პროექტი "სამხრეთ კავკასიის ხმები". ჟურნალი ლიბერალი

სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტობის მოვალეობის შემსრულებელი ვადიმ ბროვცევი უკვე საქმეს შეუდგა. გასულ კვირას სხვადასხვა საკადრო ცვლილებები განხორციელდა. თუმცა, ბროვცევის მთავრობაში, ჯერჯერობით, ადგილი არ გამოიძებნა ოპოზიციისთვის, რომლის მხარდამჭერები უახლოეს მომავალში კვლავ გეგმავენ ცხინვალის ცენტრში მობილიზებას.

სამხრეთ ოსეთის ოპოზიცია და ხელისუფლება შეთანხმდნენ: პრეზიდენტი ედუარდ კოკოითი გადადგა, მარტში დაინიშნება ხელახალი საპრეზიდენტო არჩევნები, თანაც ოპოზიციონერ კანდიდატს ალა ჯიოევას ამ არჩევნებში მონაწილეობის უფლებას მისცემენ.

ჩახვეული მუსიკალური ფირფიტის მსგავსად, ერთსა და იმავე ნოტზე ბორძიკი ძალიან სარისკო საქმეა. რაც უნდა შესანიშნავი სიმღერა იყოს, ფირფიტების საკრავის დეფორმაციას დღესასწაულის ერთხელ და სამუდამოდ ჩაშლა შეუძლია. ადრე თუ გვიან ჩახვეული მუსიკა აუცილებლად მობეზრდება „პატეფონის“ მფლობელს. ამ დროს კი მესაკუთრე ან ფირფიტას ცვლის, ან საკრავის შეკეთებას ცდილობს.

"არავითარი კომპრომისი! სიტუაციიდან ერთადერთი გამოსავალი არჩევნების შედეგების აღიარებაა. მე ათასობით ადამიანმა დამიჭირა მხარი. მე ვარ სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტი", - განაცხადა 62 წლის ალა ჯიოევამ თავისი მხარდამჭერების მიტინგზე, როდესაც რუსეთის პრეზიდენტის წარმომადგენელთან, სერგეი ვინოკუროვთან შეხვედრიდან გამოვიდა.

გასულ კვირას სამხრეთ ოსეთი სამოქალაქო დაპირისპირების ზღვარზე აღმოჩნდა. ცენტრალურ საარჩევნო კომისიასთან, სხვადასხვა მონაცემებით, ათასიდან ორი ათასამდე ადამიანი შეიკრიბა. ისინი პრეზიდენტობის კანდიდატის - თავისუფალ ჭიდაობაში რუსეთის ნაკრების მთავარი მწვრთნელის - ჯამბულატ თედეევის მომხრეები იყვნენ. თედეევი დღეს კოკოითის მთავარი მტერია და ოპოზიციის მხრიდან პრეზიდენტობის ნომერ პირველი კანდიდატი.

ორი კვირის წინ აფხაზეთის პრეზიდენტმა ხელი მოაწერა ბრძანებას განათლების, შინაგან საქმეთა და სოციალური განვითარების მინისტრების დანიშვნასთან დაკავშირებით. ამ თანამდებობებზე მოვალეობის შესრულებას, შესაბამისი რიგითობით, დაურ ნაჭყებია, ოთარ ხეცია და ოლგა კოლტუკოვა შეუდგნენ.

მსგავს სიურპრიზს ყველაზე ნაკლებად სწორედ სამხრეთ ოსეთისგან ელოდნენ, სადაც პრორუსული განწყობები საკმაოდ მძლავრია. თუმცა, მოხდა ისე, რომ კრემლის კანდიდატს, სამხრეთ ოსეთის საგანგებო საქმეთა მინისტრს, ანატოლი ბიბილოვს მეორე ტურში ოპოზიციის კანდიდატის, განათლების ექსმინისტრის - ალა ჯიოევას დამარცხება მოუწევს. და არავინ იცის, მოახერხებს თუ არა იგი ამას.

გენპროკურატურის ინფორმაციით, ნევოლინმა აფხაზური პასპორტი უცნობი შუამავლისგან 2007 წელს შეიძინა და ამ საქმეში 300 000 რუსული რუბლი გადაიხადა. “შავ ბაზარზე” აფხაზური პასპორტის ასეთი სიძვირე იმითაა გამოწვეული, რომ ამ პასპორტის გარეშე რესპუბლიკაში უძრავ ქონებას ვერ იყიდი.

ანქვაბს პრეზიდენტის სტატუსის ოფიციალურად მორგებამდე კვირაზე ნაკლები დარჩა, თუმცა სოხუმის სამთავრობო კაბინეტებში უკვე დაიწყეს ცვლილებებისთვის მზადება.

ორ წელიწადნახევრის განმავლობაში, კომპანია “სეილორი” ვაშინგტონში დე-ფაქტო მთავრობების ერთგვარ ოფისს წარმოადგენდა. კომპანიის თანამშრომლები საქართველოს კონფლიქტების თემატიკაზე ანალიტიკურ ცენტრებში გამართულ ყველა დისკუსიას ესწრებოდნენ, სახელმწიფო დეპარტამენტსა და სენატში შეხვედრებს აწყობდნენ, ჰქონდათ ურთიერთობა ამერიკულ მედიასთან.

გასულ კვირას აფხაზეთმა უკანასკნელ გზაზე გააცილა თავისი პრეზიდენტი. სერგეი ბაღაფში 29 მაისს, მოსკოვში, ფილტვზე გაკეთებული რთული ოპერაციის შემდეგ გარდაიცვალა. 2 ივნისს სამგლოვიარო ცერემონიალს ათიათასობით ადამიანი დაესწრო. მათ შორის იყო რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმირ პუტინიც. აფხაზეთის მეორე პრეზიდენტი ოჩამჩირის რაიონში, მშობლიურ სოფელ ჯგერდაში დაკრძალეს.

შამბა – კრემლის არჩევანი აფხაზეთის საპრეზიდენტო არჩევნებზე მოსკოვს არა მარტო სხვა ტაქტიკის, არამედ პრინციპულად ახალი მიდგომის არჩევა მოუწევს.

ნოემბერში სამხრეთ ოსეთში საპრეზიდენტო არჩევნებია, თუმცა დღემდე ბუნდოვანია იმ პოლიტიკოსთა ვინაობა, რომლებიც პრეზიდენტის სავარძლისთვის იბრძოლებენ. სამხრეთ ოსეთის პრეზიდენტს, ედუარდ კოკოითს, კონსტიტუციის თანახმად, მესამე ვადითკენჭისყრის უფლება არ აქვს.   

აფხაზეთის საპრეზიდენტო კანდიდატებმა ხელი მოაწერეს ქარტიას „სამართლიანი არჩევნებისთვის“ და წესების დაცვით თამაშის პირობა დადეს, რათა 2004 წლის არჩევნების მსგავსი სიტუაცია აღარ განმეორდეს. უკვე დღეს წინასაარჩევნო ბრძოლა სრული ტემპით მიმდინარეობს. ერთ-ერთ კანდიდატს – სერგეი შამბას – რამდენიმე ათეულმა გავლენიანმა პირმა გამოუცხადა მხარდაჭერა. ყველაფერი სამართლიანად მოხდა. ამ შეხვედრაზე შავ პიარს ადგილი არ ჰქონია.

აპრილში ოფიციალური სოხუმი ძალიან აქტიური იყო. პრეზიდენტი ბაღაფში თურქეთში ჩავიდა, სოხუმს ისრაელის მთავრობასთან დაახლოებული ისრაელელი ბიზნესმენები სტუმრობდნენ, მანამდე კი აფხაზეთში წარმომადგებლობითი გერმანული დელეგაცია ჩამოვიდა, რომლის შემადგენლობაში გერმანიის ზოგიერთი მიწის მინისტრებიც კი იყვნენ. ამ ვიზიტების შემდეგ ზოგიერთმა ექსპერტმა თქვა, რომ სოხუმმა სხვა, არარუსულ სამყაროში ფანჯრის გაჭრა დაიწყო.

მოსკოვის საპატრიარქო ახალი ათონის მონასტერში ახალი წინამძღვრის დანიშვნას ცდილობს. აფხაზეთში მიიჩნევენ, რომ მეზობელი ქვეყნიდან აფხაზეთის ეკლესიაში მსგავსი ჩარევა აფხაზური დამოუკიდებლობისთვის კიდევ ერთი სერიოზული გამოცდაა.

კრემლი გაგრას ითხოვს?  –  რუსეთ-აფხაზეთის საზღვრის დემარკაციის პროცესში სახიფათო ნაღმები იმალება.

მიუხედავად იმისა, რომ თებერვალში აფხაზეთში გამართულ ადგილობრივი თვითმართველობის არჩევნებში გამარჯვება მმართველმა პარტიამ "ერთიანმა აფხაზეთმა" მოიპოვა, ადგილობრივი ექსპერტები აფხაზური ოპოზიციის გაძლიერებაზე საუბრობენ.

1996 წლიდან აფხაზეთი დსთ-ს მიერ დაკისრებული ეკონომიკური ბლოკადის პირობებში ცხოვრობს. მიუხედავად იმისა, რომ 2000 წლიდან რუსეთმა, ფაქტობრივად, ეკონომიკური სანქციების უგულებელყოფა დაიწყო, აფხაზეთთან საზღვაო ვაჭრობას მაინც ვერ ახერხებდა. დაბრკოლება საქართველოს სანაპირო დაცვა იყო.

სოხუმში გამალებული მშენებლობაა – გზებზე ახალი საფარი და ძვირადღირებული ავტომობილები; სახლებში – რემონტი და ახალი ავეჯი. დღევანდელი აფხაზეთი ვერ შეედრება ბლოკადისა და ნგრევის იმ პერიოდს, როცა ხალხს საღამოობით გაუნათებელ ქუჩებში გასვლის ეშინოდა, სახლებში სახურავიდან წყალი ჟონავდა, გზები დანგრეული იყო და ლუკმა-პურის შოვნა მხოლოდ რუსეთის საზღვარზე მანდარინების გაყიდვით იყო შესაძლებელი.

მოსკოვში ბოლო ვიზიტისას ერთ-ერთი რუსული გამოცემისათვის მიცემულ ინტერვიუში აფხაზეთის პრეზიდენტმა სერგეი ბაღაფშმა მოულოდნელი განცხადება გააკეთა: “ჩემთვის მოსკოვი იყო დედაქალაქი და დედაქალაქადვე არჩება ისევე, როგორც რუსეთი – ჩვენს დიდ და ძლევამოსილ სახელმწიფოდ.”ეს სიტყვები თუნდაც ცნობილ აფხაზ მწერალს, მხატვარს ან მომღერალს რომ ეთქვა, სავარაუდოდ, ცოტა ვინმე თუ მიაქცევდა ყურადღებას.

აფხაზეთში იმედი აქვთ, რომ თურქეთი მათთვის ახალი იმიგრანტების წყარო გახდება, რაც რესპუბლიკაში დემოგრაფიულ ბალანსს ეთნიკური აფხაზების სასარგებლოდ შეცვლის. აფხაზეთის მოსახლეობა დღეს მხოლოდ 250 ათასს შეადგენს, მათგან ეთნიკური აფხაზი მხოლოდ 100 ათასია.

საგანგებოდ რუსი ჟურნალისტებისთვის  მოწყობილ პრესკონფერენციაზე პრეზიდენტმა სერგეი ბაღაფშმა იმ გადაწყვეტილების შესახებ ისაუბრა, რომელიც აფხაზეთში საკუთარი ტრანსპორტით ჩასულ რუს მოქალაქეებზე გავრცელდება. ნაბრძანებია მათი არშემჩნევა.

აფხაზეთის შინაგან საქმეთა მინისტრის თანამდებობაზე სამთვიანი მოღვაწეობის განმავლობაში ლეონიდ ძიაპშბა უბრალო ჩინოვნიკიდან გავლენიან პოლიტიკურ ფიგურად იქცა, რომელსაც პოსტ-ბაღაფშურ ეპოქაზე გავლენის მოხდენა შეუძლია.

რუსულ-აფხაზური ურთიერთობები ეტაპობრივად უარესდება, დაახლოებით ისე, როგორც ეს მოსკოვსა და მინსკს შორის ხდებოდა.

ამ დღეებში თბილისში ქორწილი გაიმართა, რომელმაც მთავრობისა და  მედიის ძალისხმევის შედეგად, სიმბოლური დატვირთვა შეიძინა. აფხაზი პატარძალი და ქართველი სიძე - ამ შთამბეჭდავი მისტერიის ავტორების აზრით, ეს წყვილი ზედმიწევნით განასახიერებდა ერთიანობისა და ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის პათოსსა და აზრს. ყოველ შემთხვევაში, სწორედ ასეთი შთაბეჭდილება შეექმნებათ მათ, ვინც ამ ქორწილის შესახებ სიუჟეტს „რუსთავი 2“-ზე უყურა.

ჩრდილოეთ და სამხრეთ ოსეთში ეთნიკური ოსები ცხოვრობენ, რომლებიც საუბრობენ ერთი ენის განსხვავებულ დიალექტებზე. მათ შორის ხშირია ნათესაური კავშირები.

ტურისტების ნაკადი, რომელსაც ასე ელოდნენ, აფხაზეთში ჯერ არ ჩანს. ტურიზმის დეპარტამენტში ამბობენ, რომ ხალხს უბრალოდ ფეხბურთის მსოფლიო ჩემპიონატის სახლში ყურება ურჩევნია და როგორც კი მუნდიალი დასრულდება, აფხაზეთის სანაპიროებს ათასობით ადამიანი მოაშურებს. აქ ძალიან უნდათ, რომ 2007 წლის რეკორდი განმეორდეს, როცა აფხაზეთში თითქმის მილიონმა ადამიანმა დაისვენა.

აფხაზეთის პრეზიდენტი სერგეი ბაღაფში მოსახლეობას სენსაციურ დაპირებას აძლევს. მისი თქმით, ძალიან მალე იგი რესპუბლიკაში კორუფციას დაამარცხებს.

ქართველი რეჟისორის მამუკა ყუფარაძის ფილმი “ნების უქონლობა” მთავარ თემად იქცა აფხაზეთის შიდა პოლიტიკურ ცხოვრებაში. ამ ფილმის განხილვა იმ დარბაზის ფარგლებსაც გაცდა, სადაც მისი ჩვენება შედგა, და  იმ არხსაც, რომელზეც მისი ტრანსლირება მოხდა. წელიწადზე მეტი ხნის წინათ საქართველოში გადაღებული ეს ფილმი დღეს აფხაზეთში მასობრივი პოლიტიკური ისტერიის საბაბი გახდა.

ივლისის დასაწყისში სამხრეთ ოსეთის მმართველი პარტიის “ედინსტვოს” მეშვიდე ყრილობა ჩატარდა. სახელისუფლო პარტიის წარმომადგენელთა განცხადებით, ყრილობა ისტორიული იყო, რადგან დაიწყო სამხრეთი ოსეთის უახლესი ისტორიის მეორე ეტაპი. “რუსეთის ფედერაციის მიერ რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის აღიარებით დაიწყო - მშვიდობიანი, აღმშენებლობისა და შრომის ეტაპი ჭეშმარიტად დემოკრატიული ქვეყნის ასაშენებლად”, - ითქვა ყრილობაზე.

რუსეთის მიერ აფხაზეთის დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ აღიარების შემდეგ ქვეყნის დღის წესრიგში მთელი რიგი საკითხები დადგა, რომლებიც ქვეყანამ ეტაპობრივად უნდა გადაწყვიტოს.

უკვე თითქმის თვეა, სამხრეთ ოსეთში ერთ-ერთ მთავარ თემად რჩება ცოტა ხნის წინ ჰოლანდიაში გამართული ქართულ-ოსური სამოქალაქო ფორუმი და მასზე მიღებული მიმართვა ჟენევის დისკუსიების მონაწილეებისადმი. 2008 წლის ომის შემდეგ ჟენევის დისკუსიები მოლაპარაკებათა  ერთადერთ სივრცეს წარმოადგენს, სადაც ერთმანეთს ხვდებიან საქართველოს, სამხრეთი ოსეთისა და აფხაზეთის ხელისუფლებისა და ასევე საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები.

17 წლის წინ, მიუხედავად ქართულ-აფხაზურ ომში გამარჯვებისა, აფხაზ ექსპერტთა მცირე ნაწილი თუ  ვარაუდობდა,  რომ მომავალი ჰქონდა ამ ახლად ჩამოყალიბებულ ცნობიერებას, რომელსაც აფხაზეთის რესპუბლიკა ერქვა.

წარმოუდგენელია იმის გაფიქრება, რომ ამ სახლში ვინმე ცხოვრობს. სახლის კედლებში იმხელა ხვრელებია, ფანჯრები გეგონება. დღის შუქი მთელ სახლში აღწევს.

"გალის რაიონი აფხაზეთის ტერიტორიაა, იქ ჩვენი მოქალაქეები ცხოვრობენ და ვალდებულნი ვართ, მათ ცხოვრების ნორმალური პირობები შევუქმნათ და მათი უსაფრთხოება დავიცვათ", -  განაცხადა აფხაზეთის დე ფაქტო რესპუბლიკის პრეზიდენტმა სერგეი ბაღაფშმა საგანგებოდ მოწვეულ უშიშროების საბჭოს სხდომაზე.

სოხუმის ხელისუფლება არ გამორიცხავს, რომ უახლოეს მომავალში აფხაზეთის აღიარების მომხრე ქვეყნების რიცხვს ბოლივია და ეკვადორი შეემატოს.

რუსული ოპოზიციის მიერ გამოცხადებული “რისხვის დღე”, როდესაც მთელი ქვეყნის მასშტაბით საპროტესტო გამოსვლები იგეგმებოდა, კოკოითის ოპოზიციისთვისაც ერთგვარ რუბიკონად უნდა ქცეულიყო. ოპოზიცია ცხინვალში ფართომასშტაბიანი მიტინგის გამართვას გეგმავდა და ამბობდა, რომ ეს დღე კოკოითის დასასრულის დასაწყისი უნდა გამხდარიყო. მანამდე ოპოზიცია მხოლოდ მოსკოვსა და ვლადიკავკაზში ახერხებდა მიტინგების გამართვას. თუმცა, როგორც იტყვიან, ისე არ წვიმს, როგორც ქუხს.

პრემიერ-მინისტრმა შამბამ ერთ-ერთ პრესკონფერენციაზე ჟურნალისტების წინაშე დადებული პირობა შეასრულა. ამიერიდან დამოუკიდებელი საინფორმაციო საშუალებების წარმომადგენლებს ნებას დართავენ, მთავრობის სხდომებს დაესწრონ.

ცხინვალში დაკავებული ოპოზიციური გაზეთის რედაქტორი ფატიმა მარგიევა კოკოითის პირადი პატიმარია.